Belgische modebedrijven sluiten charter in Ghana voor een eerlijke en duurzame modeketen
Antwerpen, 15 oktober 2024
Afgelopen week is een groep CEO’s van Belgische modebedrijven naar Ghana afgereisd om er de gevolgen van de textielafvalproblematiek te ervaren. Deze uitzonderlijke missie, georganiseerd door het Vlaams design- en modecentrum Flanders DC in samenwerking met Studio D en impact-ondernemer Sven Bullaert (UMU), bracht de groep onder meer naar de beruchte afvalbergen bij de Kantamanto-markt. Het doel was niet enkel bijleren: tijdens de missie werd ook een charter opgesteld en ondertekend door de deelnemende bedrijven, met duidelijke ambities voor verantwoorde en transparante ketenzorg, zowel in de toeleveringsketen (upstream due diligence) als in de keten na verkoop (downstream). Het is voor het eerst dat de Belgische modesector op zo'n schaal een dergelijk engagement opneemt.
De feiten zijn helaas bekend: Ghana is vandaag een van de voornaamste bestemmingen voor afgedankte kleding uit de hele wereld, waaronder ook uit België. Wekelijks komen maar liefst 15 miljoen kledingstukken aan in Accra. Een deel hiervan krijgt een nieuwe bestemming via de enorme tweedehandsmarkt in Kantamanto, maar zo’n 40% is beschadigd of van te slechte kwaliteit voor verkoop. De enorme hoeveelheid kleding die niet verkocht raakt, eindigt op stortplaatsen, in lokale waterlopen en de zee, of wordt verbrand. De gevolgen voor de lokale gemeenschap zijn desastreus: zware milieuverontreiniging, ernstige gezondheidsproblemen en economische schade.
De problematiek in Ghana is symptomatisch voor een aantal grote tekortkomingen in hoe we als maatschappij omgaan met kleding. Wereldwijd staan we voor grote uitdagingen op het gebied van grondstoffengebruik, verantwoorde productieomstandigheden, afvalcreatie en lineaire (ultra) fast fashion-systemen die onhoudbaar zijn voor mens en planeet.
Tijdens de CEO-missie in Ghana waren 7 bedrijven (9 merken) vertegenwoordigd: Bel&Bo, Claes Retail Group (JBC, CKS en Mayerline), e5 Fashion (e5), Noterman Fashion (Atelier Noterman), PLUTO, Torfs en Xandres. Deze modebedrijven, een mix van kleinere en grotere Belgische spelers, zetten zich vandaag al in voor een verantwoorde manier van werken, maar willen hun verantwoordelijkheid blijven opnemen en verdere stappen zetten in de juiste richting. Daarom werkten ze mee aan het opstellen van een ‘Charter voor Verantwoord Ketenbeheer in de Belgische Mode’, en nemen ze vandaag nieuwe engagementen op rond duurzame ketenzorg. Bedoeling is om de komende maanden ook andere Belgische modebedrijven te laten aansluiten bij het charter.
De Belgische CEO’s spraken in Ghana met vertegenwoordigers van lokale organisaties, waaronder medewerkers van de NGO ‘The OR Foundation’, om beter inzicht te krijgen in de verschillende oorzaken en complexe factoren die bijdragen aan de groeiende textielafvalcrisis in Ghana. Het doel was om een dieper begrip te krijgen van de uitdagingen in de sector en om te leren welke rol Belgische bedrijven kunnen spelen bij mogelijke oplossingen.
“Deze missie was enerzijds bedoeld om te luisteren en te leren”, zegt Simon Gryspeert, Lead Entrepreneurship & Innovation bij Flanders DC. “De deelnemende CEO’s wilden inzicht krijgen in de structurele oorzaken van de opstapeling van textielafval. Anderzijds was het geen vrijblijvend bezoek: we bekeken ook hoe Belgische modemerken deel van de oplossing kunnen zijn. We werkten aan een charter waarin de bedrijven zich engageren om bij te dragen aan positieve veranderingen in de textiel- en kledingsector.”
Experte duurzaam ondernemen Saartje Boutsen (Studio D), die de gesprekken rond het charter faciliteerde: “De merken zullen zich inzetten voor meer transparantie en traceerbaarheid binnen de toeleveringsketens, het respecteren van mensenrechten en waardige arbeidsomstandigheden, het verkleinen van de milieu-impact en duidelijke informatie naar consumenten toe. Ook inspanningen rond levensduurverlenging en circulaire modellen zoals herstel, resale of recyclage komen aan bod. De gesprekken vonden plaats in een heel constructieve sfeer.”
De tekst van het charter is hier te bekijken.
Flanders DC neemt een faciliterende rol op om de opvolging van het charter de komende jaren samen met de bedrijven te verzekeren, en roept ook andere bedrijven op zich bij het charter aan te sluiten. Merken die zich engageren, zullen jaarlijks rapporteren over hun inspanningen en voortgang. Door deze engagementen zo breed mogelijk te adopteren, kunnen Belgische bedrijven hun verantwoordelijkheid (blijven) opnemen en werken ze aan een toekomst waarin eerlijke, ethische en duurzame ketenbeheerpraktijken de norm zijn.
Financiering voor bestemmingslanden
De deelnemers aan de reis wensen, naast hun eigen engagementen in het charter, ook een duidelijke positie in te nemen over de dringende nood aan oplossingen voor de afvalproblematiek in Kantamanto en andere locaties wereldwijd, waar enorme hoeveelheden kleding uit het Westen terechtkomen. Ze erkennen dat er een gedeelde verantwoordelijkheid ligt bij de landen die de kleding versturen en pleiten voor financiering vanuit deze landen om de afvalverwerking in de bestemmingslanden te ondersteunen.
“Als je het textielafvalprobleem in Ghana vergelijkt met een brandend huis, dan is het charter bedoeld om de toestroom van extra brandstof tegen te houden. Maar de brand moet ook geblust worden. Er is veel geld nodig om het afval te ruimen en de schade weg te werken. Zolang er afvalstromen richting deze landen gaan, dragen de landen waar het afval vandaan komt hierin een verantwoordelijkheid”, stellen de deelnemers collectief.
De op handen zijnde wetgeving rond Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV), die momenteel ook in België wordt voorbereid, vormt volgens de deelnemers een geschikt instrument voor deze financiering. Deze wetgeving zal producenten verplichten een bijdrage te betalen voor elk verkocht kledingstuk, om de verwerking bij einde levensduur te financieren, vergelijkbaar met de recupel-bijdrage voor elektronische apparaten. Een deel van de via deze bijdragen verzamelde middelen zou volgens de deelnemers moeten worden ingezet in de bestemmingslanden. Zij roepen beleidsmakers op om hiermee rekening te houden bij het vastleggen van de UPV-regels.
Note: Voor de voorbereiding en begeleiding van deze missie, en de inhoudelijke uitwerking van het charter, was er financiële ondersteuning via projectmiddelen van het Federaal Instituut voor Duurzame Ontwikkeling. Alle reiskosten voor alle deelnemers werden echter met eigen middelen betaald. De reis per vliegtuig werd CO2 gecompenseerd.
Hieronder enkele reacties van deelnemers
“Tijdens deze Ghana reis heb ik met eigen ogen gezien wat er fout loopt in de globale modeketen. Dit versterkt enkel de wil en de goesting om bij Bel&Bo nog meer in te zetten op een verantwoorder ketenbeheer. Dat andere Belgische spelers ook de nodige inspanningen willen leveren en we hierover ervaringen kunnen delen, is een unicum en een sterk signaal vanuit de sector.” — Charlotte Delfosse, CEO Bel&Bo
“Wat we in Ghana zagen, is ontoelaatbaar en actie moet ondernomen worden. Op deze manier engageren we ons alvast met een aantal Belgische spelers om onze verantwoordelijkheid op te nemen. Het lijkt onbegonnen werk, wij als kleine spelers vs. de rest van de wereld. Maar als iedereen voor eigen deur keert, krijgen we samen uiteindelijk ook de hele straat terug schoon. Niets doen en lijdzaam toekijken, is alleszins geen optie." — Ann Claes, CEO Claes Retail Group
“Wat we te zien kregen in Accra is onaanvaardbaar en tart alle verbeelding! Deze lokale toestanden van ambachtelijke kledingmarkten en aanpalende kledingafvalbergen mogen niet meegenomen worden naar de toekomst toe. Zowel politiek en economisch, in Ghana en internationaal, dringen zich maatregelen op, en wel per direct. Dit gezamenlijk initiatief toont in elk geval de betrokkenheid van enkele Belgische retailers die hieraan willen mee- en verhelpen." — Kristof De Sutter, Co-CEO e5 Fashion
“‘If you change nothing, nothing will change.’ We zijn het met z’n allen eens; grote en kleine modebedrijven en merken, de overheid, de consument, dat het met de fashion anders moet. Er is change nodig en de wil en het draagvlak zijn er. Een verandering naar meer transparantie doorheen de hele keten met als doel een rechtvaardige (mode)wereld. Ik heb judo gedaan en dit is Japans voor “zachte weg”. Ik geloof met Atelier Noterman ook sterk in deze filosofie. Daarom geloof ik ook in evolutie en niet in revolutie. Dit is geen gebrek aan ambitie, dit heeft alles te maken met de economische realiteit. Het gaat fast in de fashion, laat ons nu ook samen “fast & far” gaan in de evolutie naar transparantie!” — Wouter Noterman, Zaakvoerder Noterman Fashion
“Zelfs na alle beelden en artikels over deze problematiek, was de confrontatie dat ook Belgische kleding tussen die bergen afval ligt, zeer heftig. Die berg blijft elke dag groeien. Die berg is ons probleem, waarvoor wij allemaal verantwoordelijk zijn. Hoe kunnen we voorkomen dat deze berg blijft groeien? Bij PLUTO en bij mij zal de focus nog meer liggen op tijdloze, hoogwaardige stukken die bewust ontworpen worden om lang mee te gaan. Wij zetten ons voortaan nog meer in om stukken te maken die jarenlang met liefde gedragen kunnen worden, totdat ze echt versleten zijn. Voortaan toont de achtergrond op mijn bureaublad een kledingberg in Kantamanto, als dagelijkse herinnering aan deze missie.” — An Kluft, Managing Director PLUTO
“Wat we te zien kregen in Ghana is de culminatie van wat er misgaat in de mode-industrie: de combinatie van extreme milieuverontreiniging en mensonterende omstandigheden. De bergen textiel stapelen zich op buiten het gezichtsveld van de westerse wereld, waardoor we te weinig met onze verantwoordelijkheid geconfronteerd worden. Het is belangrijk dat we ons hier luid en duidelijk tegen verzetten, en samen naar een meer rechtvaardige mode-industrie toewerken." — Clio Gydé, Sustainability Manager Xandres
“We wisten natuurlijk hoe schrijnend de problematiek is, maar er oog in oog mee staan is toch een extra eye-opener. We zijn dan ook erg gemotiveerd om onze schouders mee onder dit charter te zetten. Er is werk aan de winkel, zowel op vlak van productie als aan het einde van de levenscyclus van onze producten. Welke stappen kunnen we nemen in de productie van onze eigen huismerken? Hoe kunnen we transparantie brengen rond de milieu-impact van gekozen materialen? Hoe kunnen we de oude schoenen die wij inzamelen zo milieuvriendelijk en sociaal mogelijk verwerken? Het zijn vragen waar wij mee aan de slag gaan.” — Toon Torfs, Sustainability Manager and Project Management Office Torfs
Vragen, interviews?
Deze personen staan ter beschikking om vragen over de reis of het charter te beantwoorden:
- Saartje Boutsen (Studio D - Co-founder)
- An Kluft (PLUTO - Managing Director)
- Ann Claes (JBC / Mayerline / CKS - Owner, Chief Buying Officer)
- Charlotte Delfosse (Bel&Bo – CEO)
- Kristof De Sutter (e5 Fashion - Co-CEO)
- Clio Gydé (Xandres - Sustainability Manager)
- Toon Torfs (Torfs - Sustainability Manager and Project Management Office)
- Wouter Noterman (Noterman Fashion - Zaakvoerder)
- Simon Gryspeert (Flanders DC - Lead Entrepreneurship & Innovation) :
simon.gryspeert@flandersdc.be +32 498 83 09 22
Stefan Ceunen